Կերակրող մայրերի սննդային օրաբաժինների հիգիենիկ գնահատականը

Կնոջ մոտ ծննդաբերությունից հետո սկսվում է լակտացիայի շրջանը։ Այն ֆիզիոլոգիական վիճակ է, որի ժամանակ կնոջ օրգանիզմի կողմից սննդանյութերի և էներգիայի նկատմամբ պահանջն ավելի է մեծանում, քան հղիության ընթացքում։ Հետազոտության նպատակն է ուսումնասիրել կերակրող մայրերի սննդային օրաբաժինները և տալ դրանց հիգիենիկ գնահատականը։

Նյութը և մեթոդները

Կերակրող մայրերի փաստացի սնունդն ուսումնասիրելու նպատակով հետազոտվել է Երևան քաղաքի 50 կերարկող մայրերի (առաջին 6 ամիսների ընթացքում) 350 սննդային օրաբաժիններ։

Հետազոտվածների փաստացի սննդի ուսումնասիրությունները կատարվել են 7 օր անընդմեջ [3]։ Դա հնարավորություն է տվել բացահայտելու օգտագործված սննդամթերքների տեսականին և կերակրատեսակների բնույթը։ Սննդային օրաբաժիններում մակրո և միկրոնուտրիենտների միջին պարունակության հաշվարկը կատարվել է սննդամթերքների քիմիական կազմի աղյուսակներով [ 5,6]։

Հետազոտվել են օրաբաժինների քիմիական կազմի այնպիսի ցուցանիշներ, որոնց պահանջը կանոնակարգված է ֆիզիոլոգիական նորմաներով [4]։ ՈՒսումնասիրվել են էներգետիկ արժեքը, սպիտակուցների ընդհանուր քանակությունը (այդ թվում` կենդանական), ճարպերի ընդհանուր քանակությունը (այդ թվում` բուսական), ածխաջրերը, վիտամինները (A, B₁, B₂, B₆, B₁₂, C, PP, ֆոլացին), հանքային նյութերը (Ca, P, Mg, Fe)։

Արդյունքները և քննարկումը

Կերակրող մայրերի սննդային օրաբաժինների նուտրիենտային կազմի միջին օրական ցուցանիշների ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ էներգակիր սննդանյութերի պարունակությունը հաշվեկշռված չէ, ինչպես քանակական, այնպես էլ որակական առումով (աղյուսակ)։ Այն բնութագրվում է բոլոր նուտրիենտների անբավարարության ֆոնի վրա սպիտակուցների նշանակալի անբավարարությամբ (29%), հատկապես կենդանական ծագման (27%), ինչպես նաև բուսական ճարպերի 45% անբավարարությամբ։ Հիմնական սննդանյութերի անբավարարության արդյունքում սննդային օրաբաժիններն ունեցել են ցածր էներգետիկ արժեք (22% անբավարարություն)։ Էներգակիր սննդանյութերի քանակական անբավարարության հետ մեկտեղ խախտվել է նաև դրանց փոխհարաբերությունը։ Այսպես, կերակրող մայրերի սննդային օրաբաժիններում սպիտակուց, ճարպ, ածխաջուր փոխհարաբերությունը կազմել է 1 ։ 1,1 ։ 3,5` հանձնարարվող 1 ։ 0,8 ։ 3,2-ի փոխարեն։

Սննդային օրաբաժիններում հայտնաբերվել է համարյա բոլոր վիտամինների արտահայտված անբավարարություն, մասնավորապես, վիտամիններ A, B₁, B₂, B₆, PP, C։ Ֆոլացինի անբավարարությունը կազմել է 57%։ Ընդհանուր առմամբ, վիտամինային անբավարարությունը կրել է համակցված բնույթ, տատանվել 33-57% սահմաններում։ 

Վիտամինների պարունակությունը կրծքի կաթում անմիջականորեն կախված է կերակրող կնոջ սննդի վիտամինային կազմից, և նրանց ոչ լիարժեք սնունդը կարող է կրծքի երեխաների մոտ վիտամինային անբավարարության պատճառ հանդիսանալ [1,2]։

Կերակրող մայրերի օրաբաժիններին բնորոշ է նաև հանքային նյութերի անբավարարությունը։ Ca-ի նկատմամբ օրգանիզմի պահանջը բավարարվել է 54%-ով, P-ի` 61%-ով, Mg-ի` 63%-ով և Fe-ի` 49%-ով։ Ca։P։Mg փոխհարաբերությունը կազմել է 1 ։ 1,7 ։ 0,4` հանձնարարվող 1 ։ 1,5 ։ 0,4-ի փոխարեն։

Այսպիսով, կերակրող մայրերի սնունդն ըստ մակրո- և միկրոնուտրիենտների պարունակության` հաշվեկշռված չէ և ոչ ռացիոնալ է։

Աղյուսակ. Կերակրող մայրերի սննդային օրաբաժինների էներգետիկ արժեքը և նուտրիենտների պարունակությունը

Սննդի լիարժեքությունը պայմանավորված է սննդային օրաբաժինների կազմում եղած սննդամթերքի տեսականիով և քանակով։ Կերակրող մայրերի փաստացի սննդում ընդգրկված պարենամթերքի հավաքածուի մեր ուսումնասիրության արդյունքները ցույց տվեցին, որ դրանց տեսականին աղքատ է և միօրինակ։ 

Կերակրող մայրերի սննդաբաժիններում մսի և մսամթերքի անբավարարությունը կազմել է 19%, կաթի և կաթնամթերքի անբավարարությունը` 81%, ձուկ-ձկնեղենն օգտագործվել են շատ հազվադեպ։ Բուսական յուղի նկատմամբ պահանջն, որն անփոխարինելի չհագեցած ճարպաթթուների հիմնական աղբյուր է, բավարարվել է 65%-ով։ Կերակրող մայրերի փաստացի սնունդը բնութագրվում է բանջարեղենի 84% և մրգերի 36% անբավարար օգտագործմամբ։ Կերակրող մայրերի օրաբաժինների անբավարար ապահովվածությունն էսենցիալ և ոչ էսենցիալ նուտրիենտներով բացատրվում է միատեսակ սննդով, սննդի մեջ ռաֆինացված մթերքների (հացաբուլկեղենի, ալրային մթերքների) մեծ տեսակարար կշռով, միաժամանակ թարմ բանջարեղենի և մրգերի ոչ բավարար օգտագործմամբ։

Եզրակացություն

Մեր կողմից հետազոտված 50 կերակրող մայրերի օրաբաժիններն, ընդհանուր առմամբ, չեն ապահովում սպիտակուցի, ճարպերի, ածխաջրերի նկատմամբ օրգանիզմի պահանջը։ Այն միօրինակ է, բնորոշվում է սպիտակուցների, հատկապես կենդանական ծագման, ճարպերի, ածխաջրերի, վիտամինների և հանքային նյութերի ցածր պարունակությամբ։ Այդ ամենը պայմանավորված է սննդային օրաբաժինների ոչ ճիշտ կառուցվածքով, դրանում մսի և մսամթերքի, կաթի և կաթնամթերքի, ձկան, ձվի, բանջարեղենի, մրգերի, անբավարար քանակով և սահմանափակ տեսականիով։

Գրականություն

1. Королев А.А., Гигиена питания. М։ Академия; 2007
2. Мартинчик А.Н., Маев И.В., Янушевич О.О. Общая нутрициология. М։ 2005
3. Методические рекомендации по вопросам изучения фактического питания и состояния здоровья населения в связи с характером питания. М; 1984
4. Нормы физиологических потребностей в пищевых веществах и энергии для различных групп населения. (N5786-91), М;1991
5. Скурихина И.М., Химический состав пищевых продуктов, М;1984
6. Скурихина И.М., Химический состав пищевых продуктов, М;1994

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ