Նյարդաակնաբուժություն, ակնահատակի հետազոտություն. հարցազրույց Գայանե Սիլվանյանի հետ. armeniamedicalcenter.am

Նյարդակնաբուժության ծառայության առանձնահատկությունների, ակնահատակի հետազոտության հետ կապված հարցերի շուրջ զրուցեցինք «Արմենիա» ՀԲԿ նյարդաակնաբույժ, նյադաբան, նյարդաբանության ամբիոնի դասախոս, բ. գ. թ. Գայանե Սիլվանյանի հետ:

Ո՞ր խնդիրների և գանգատների դեպքերում է նշանակվում ակնահատակի հետազոտություն:

Առաջին հերթին կենտրոնական նյարդային համակարգի  (ԿՆՀ) ախտաբանությունների դեպքում է նշանակվում՝ գլխուղեղի վնասվածքներ, բորբոքային հիվանդություններ, կաթվածներ, ուռուցքներ, ցրված սկլերոզ և այլն։ Այդ պատճաով այս հետազոտությունը հատկապես ախտորոշիչ է նյարդաբանական և նյարդավիրաբուժական հիվանդությունների ժամանակ:

Նյարդաբանական խնդիրների ժամանակ ամենատարածված գանգատը գլխացավն է, որը ցուցում է հետազոտության համար:

Իհարկե, գլխացավերը կարող են տարբեր լինել՝ բարորակ, առաջնային գլխացավ՝ միգրեն, փնջային գլխացավ, լարվածության գլխացավ: Այդ գլխացավերն առանձնապես վտանգավոր չեն կյանքի համար, սակայն տհաճ են և ազդում են կյանքի որակի վրա: Նման դեպքերում ցավն անցնելուց հետո հիվանդը միանգամայն առողջ է: Սակայն կան գլխացավեր, որոնք ուռուցքների, գլխուղեղի հեմատոմաների, այլ ծավալային հիվանդությունների՝ աբսցեսի, էխինոկոկի առաջնային նշաններն են: Այս դեպքերում ակնահատակի հետազոտության միջոցով, անգամ առաջին շրջանում, երբ առկա է միայն գլխացավը, որոշվում է ներգանգային ճնշման բարձրացումը, որն արդեն հուշում է, որ գլխում լուրջ խնդիր կա, և հիվանդը կարիք ունի առավել մանրամասն հետազոտվելու։

Ի՞նչ է բացահայտում ակնահատակի հետազոտությունը:

Տեսողական նյարդը միակ գանգուղեղային նյարդն է, որն առանց վիրահատական միջամտության տեսանելի է, և դա հնարավոր է օֆթալմոսկոպի միջոցով: Սարքի օգնությամբ երևում է նյարդը, նրա վիճակը, տեսողական նյարդի պտկիկը: Նորմալ ժամանակ այն վարդագույն է, սահմանները՝ հստակ: Ներգանգային ճնշման առկայության դեպքում տեսողական նյարդը ձևափոխվում  է՝ սահմաններն աղավաղվում են, առկա են լինում այտուց, երակների գերարյունալեցում: Այս նշանները վտանգավոր են և խոսում են ներգանգային ճնշման բարձրացման մասին, որը լուրջ ախտաբանությունների նախանշան  է՝ հեմատոմա, ուռուցքի, փորոքային համակարգի շրջափակում, և պահանջում են հրատապ բուժում:

Այտուցի երկարատև առկայությունը կարող տանել տեսողության կորստի:

Ի՞նչ առավելություններ ունի` ՀՏ և ՄՌՏ հետազոտությունների հետ համեմատած:

Ակնահատակի հետազոտությունը մեծ տեղեկատվություն է տալիս նյարդաբանական, նյարդավիրաբուժական հիվանդությունների ժամանակ:

Բացի այդ, բավականին մատչելի է ՀՏ և ՄՌՏ հետազոտությունների համեմատ, քիչ ժամանակ է պահանջում, և այդ պատճառով հաճախ կրկնելն ու  հիվանդին դինամիկայում հսկելը, բուժման արդյունավետությունը գնահատելու համար, հեշտ է:

Այն նաև արդյունավետ է շատ սոմատիկ հիվանդությունների ժամանակ՝ զարկերակային հիպերտենզիա, անգիոսկլերոզ, էնդոկրին հիվանդություններ  (շաքարային դիաբետ, վահանաձև գեղձի փոփոխություններ, հիպոֆիզար-հիպոթալամիկ համախտանիշ), քիթ-կոկորդ-ականջի խնդիրներ (հայմորիտներ, ֆրոնտիտներ, սինուսիտներ):

Այս բոլոր դեպքերում էլ դիտվում են տեսողական նյարդի փոփոխություններ:  Ակնահատակում առկա հիպերեմիան հուշում է բորբոքային ախտաբանության մասին: Եթե առկա է քիթ-կոկորդ-ականջի ախտաբանություն՝ ակնահատակի փոփոխությունը ցույց է տալիս, որ խնդիրն արդեն տարածվել է գլխուղեղի վրա, որը խիստ վտանգավոր է, և կարող է պատճառ դառնալ երկրորդային մենինգիտների, մենինգոէնցեֆալիտների զարգացման:

Ակնահատակով որոշվում է նաև հետագա հետազոտությունների անհրաժեշտությունը: Լինում են դեպքեր, երբ ՄՌՏ-ով ներգանգային ճնշման նշաններ են հայտնաբերվում, և նյարդաբանները հիվանդին ուղարկում են ակնահատակի զննության՝ պարզելու, թե որքանով է այն վտանգավոր տեսողության համար՝ կա՞, արդյոք, տեսողական նյարդի այտուց:

Ինչպե՞ս է իրականացվում ակնահատակի հետազոտությունը:

Ակնահատակի զննումը մեծավ մասամբ իրականացվում է նախապես բիբը լայնացնելով, բայց մեզ մոտ այն կատարվում է առանց բբի լայնացման: Բացի այն, որ բիբը լայնացնելը հիվանդի համար դժվարություններ է ստեղծում (տեսողության իջեցում, որի պատճառով հիվանդն այդ օրը չի կարող որոշ աշխատանքներ կատարել, մեքենա վարել և այլն), դժվարություն է ստեղծում նաև նյարդաբանների համար՝ հիվանդության ընթացքը դինամիկայում գնահատելու համար։

Օֆթալմոսկոպով՝ առանց բիբը լայնացնելու, դիտվում է աչքի հատակի այն մասը, որը հետաքրքիր է նյարդաբաններին և նյարդավիրաբույժներին: Դա տեսողական նյարդն է, նրա շուրըջ եղած հատվածը (պտկիկը) և անոթները: Հետազոտությունը բավականին կարճատև է:

Ի՞նչ բացասական ազդեցություններ կարող է ունենալ ակնահատակի հետազոտությունը:

Ակնահատակի հետազոտությունը բուժառուի համար վտանգ չի ներկայացնում, հատկապես որ բիբը լայնացնող միջոցներ չեն կիրառվում:

Ի՞նչ այլ դեպքերում է կիրառվում հետազոտությունը:

Կանխարգելման առումով նույնպես այս հետազոտությունը շատ կարևոր է՝ զարկերակային հիպերտենզիա, շաքարային դիաբետ, անգիոսկլերոզ: Հիվանդները հիմնականում տարին մեկ անգամ ստուգվում են և պարզվում է հիվանդության ընթացքը, փոփոխությունները: Իսկ որոշ հիվանդություններ հաճախ առաջնակի հայտնաբերվում են ակնահատակի զննման ժամանակ, երբ այն իրականացվում է այլ պատճառներով:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ