Արևային սուրճ, սուրճի չափավոր օգտագործումն օգտակար է. նյարդաբան Նունե Եղիազարյան

Ձմռանը Իսլանդիայի շատ շրջաններ մխրճվում են ականակիր մշուշի մեջ ոչ այնքան երկրի բևեռային գոտուն մոտ լինելու պատճառով, որքան լեռնային ռելիեֆի: Այդ պատճառով շատ հովիտներում լեռան ետևից արևի ճառագայթների դուրս գալը միշտ ընդունվել է որպես մոտալուտ գարնան նախերգանք, նրա ոսկե նշան: 

Գյուղացիները շրջակա դաստակերտներից հավաքվում էին պայմանական վայրում՝ փորձելով ձիթաբլիթներ պատրաստել և սուրճ եփել, քանի դեռ քմահաճ արևը նորից չի թաքնվել գագաթների ետևում: Ուրախությունը շարունակվում էր նաև մայրամուտից հետո և կրկնվում արևի կրկին դուրս գալուն պես` քանի դեռ նրա լույսը նորից առօրեություն չէր դառնում:

Չնայած Իսլանդիայի հեռավորությանը սուրճ արդյունահանող տերություններից, տաք առույգացնող ըմպելիքը, որն ի հայտ է եկել 1772 թ., անմիջապես գրավեց իսլանդացիների սրտերը: Բացի սուրճից, միայն սպիրտը և ծխախոտն էին մեծ պահանջարկ վայելում և՝ անկախ բնակչության հնարավորությունից, իրենց ապահովում էին նախընտրած առաջին անհրաժեշտության ապրանքով:

Սուրճը հենց այն օդանցքն էր` թմրած, սոված գյուղացու համար նվազագույն շքեղությունը, որը թույլ էր տալիս նրան իրեն մարդ զգալ և, սուրճը վայելելով,  հարևանների հետ ուրախանալ երկար սպասված արևածագով:

Տոնակատարության տարեթիվը, իհարկե, կախված է արևածագից` առանձին վերցված վայրում, սակայն խոշոր բնակելի կետերում տարեթիվն ընդունված է վերցնել միջինը և ֆիքսել, որն էլ հունվարի 27-ն է: Եվ այսօր առիթ ունենք բարձրացնել մեկ բաժակ թեյ կամ այլ սիրելի ըմպելիք` իրենց արևին սպասող Ռեյկյավիկի բնակիչների համար:

Սուրճի ստեղծման պատմությունն ընդգրկում է մի քանի փուլ: Այն սկիզբ է առել  հին ժամանակներից, սակայն սուրճի ծագման մասին ստույգ թվային տվյալներ մինչեւ հիմա էլ չկան:

Համարվում է, որ սուրճի հետաքրքիր ազդեցությունն առաջինը նկատել են եթովպիացիների նախնիները, եթովպական Կաֆա քաղաքն էլ համարվում է սուրճի հայրենիքը, որտեղից գալիս է ըմպելիքի միջազգային անվանումը` կոֆե: Այսօր սուրճն աշխարհի ամենասիրված ու հանրամատչելի ըմպելիքներից է: Գոյություն ունի սուրճի մոտ քառասուն տեսակ, բայց օգտագործվում է ընդամենը չորս տեսակի բերքը:

Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ մեր օրերում երկիր մոլորակի բնակչության ճնշող մեծամասնությունը համոզված է՝ օրն աշխույժ սկսելու լավագույն միջոցը մի գավաթ սուրճն է: Ըստ նույն աղբյուրի տվյալների` հայերն աշխարհում միջին չափավորությամբ սուրճ օգտագործողներից են. այս ըմպելիքի մեծ սիրահարներ են հատկապես սկանդինավյան երկրների բնակիչները, իսկ առաջատարը Ֆիլանդիայի բնակիչներն են:

Հայերի ավանդը սուրճի տարածման գործում նույնպես մեծ է. XVII դարում Եվրոպայում առաջին սրճարանը հայերն են բացել:

Հայաստանում տարեկան սպառվում է մոտ 11 հազար տոննա սուրճ:

Սուրճի գաղտնիքների, նրա դրական ու բացասական ազդեցությունների մասին մեզ հետ զրույցում հետաքրքիր փաստեր ներկայացրեց «Էրեբունի»  բժշկական կենտրոնի էպիլեպտոլոգիայի բաժանմունքի նյարդաբան Նունե Եղիազարյանը: «Նյարդաբանական առումով, այն տեսակետը, որ սուրճը վնաս է, չնչին դեպքերում է արդարացված: Սուրճի չափավոր   (օրական 4-5 բաժակ) օգտագործման դեպքում այն հիմնականում օգտակար է։ Երբեն, երբ մարդը զգայուն չէ սուրճի նկատմամբ, վնասակար չէ նույնիսկ ավելի շատ քանակի օգտագործումը»,- նշեց Նունե Եղիազարյանը: Նա պատմեց, որ բազմաթիվ նյարդաբանական հիվանդությունների դեպքում հատկապես սուրճն ունենում է դրական ազդեցություն, օրինակ` միգրենի, որն ուղեկցվում է երկարատեւ գլխացավով ու դժվարությամբ է «ենթարկվում» ցավազրկողներին: Մասնագետի հավաստմամբ` սուրճը չափավոր օգտագործողների շրջանում Պարկինսոնի հիվանդության զարգացման հավանականությունն ավելի քիչ է, քան չօգտագործողների: Նա նաեւ հավելեց, որ միջին տարիքի կանանց մոտ սուրճի օգտագործումը մոտ 40%-ով նվազեցնում է ինսուլտի հավանականությունը, եթե, իհարկե, չեն ծխում:

«Կանանց շրջանում սուրճի կանոնավոր օգտագործումն օգնում է դեմենցիաների նվազեցմանը, այսինքն` պակասում է ավելի ուշ տարիքում մտավոր կարողությունների անկման հավանականությունը»,- պարզաբանեց նյարդաբանը:

Նրա խոսքով` ֆիզիոլոգիական առումով, սուրճը բարձրացնում է մարդու զգոնությունը. «Կատարվել են հետազոտություններ, որոնց արդյունքում պարզվել է, որ մարդը, ում սուրճ են  տվել, ավելի հեշտ է հիշում ինֆորմացիան, քան նա, ով չի խմել»:

Նյարդաբանը հավելեց` հիշողությունը` ըստ էության, չի ավելանում, ակտիվանում է ուղեղի աշխատանքը։

Անդրադառնալով սուրճի չարաշահման դեպքում առաջացող խնդիրներին` Նունե Եղիազարյանն ասաց, որ խնդիրներ կարող են առաջանալ այն մարդկանց մոտ, ովքեր զգայուն են սուրճի նկատմամբ, այսինքն՝ կախված է օրգանիզմի առանձնահատկություններից:  Սուրճի ազդեցությունը վատ տանող մարդկանց մոտ նկատվում է գրգռված վիճակ, սրտխփոց, ճնշման բարձրացում, անքնություն:

Սուրճ օգտագործելիս  պետք է զգուշանան հատկապես հիպերտոնիկ հիվանդները. հայտնի է դրա ներգործությունը սրտի, արյան ճնշման վրա:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ