Սնունդը և առողջությունը
Արտիճուկ. առասպելական դեղաբույս, որն ունի փայլուն ապագա
![Արտիճուկ. առասպելական դեղաբույս, որն ունի փայլուն ապագա Արտիճուկ. առասպելական դեղաբույս, որն ունի փայլուն ապագա](up/article/big/file_39079_2101361.jpg)
Արտիճուկն (կանկար) աստղածաղկավորների ընտանիքին պատկանող բազմամյա բույս է: Հայտնի է եղել հին Եգիպտոսում, պատկերված է Կարնակի տաճարներից մեկի սյուների վրա: Պլինիուս Ավագի խորհրդով հռոմեացիները ընթրիքին պարտադիր արտիճուկ են կերել` որպես մարսողությունը լավացնող միջոց: Արտիճուկի գիտական անվանումն է Cynara Scolymus:
Ոչ պակաս հարգի է Իսպանիայում մշակվող C. Cardoon տեսակը: Ցեղի Cynara անվանումն ունի առասպելական ծագում: Ըստ Էգեյան ավանդազրույցի (որը գրի է առել քնարերգու Քվինտ Հ. Ֆլակը) Զեւսը սիրահարվում է գեղջկուհի Ցինարին ու համոզում է նրան միանալ
Օլիմպոսի անմահ աստվածուհիներին: Աղջիկը համաձայնվում է, սակայն որոշ ժամանակ անց, առանց նախազգուշացնելու, իջնում է երկնքից , որպեսզի տեսակցի մորը: Այդ արարքի համար Զեւսը ցասման պահին վայր է նետում Ցինարին Օլիմպոսից, եւ աղջիկն, ընկնելով հողին, փոխակերպվում է անչափ գեղեցիկ ծաղկող, մեծատերեւ փշաբույսի, որը շատ նման է կաթնափշին:
Հնագույն ժամանակներից համարվում է, որ արտիճուկը (նույնն է կանկուր, կանգկուր) ունի աֆրոդիզիակ հատկություն՝ ուժեղացնում է սիրային զգացումն ու առնականությունը: Վիագրան, որը արտոնագրվել է 1996թ., վերջերս համեմատել են արտիճուկի հետ, պարզվել է, որ բույսն, իրոք, ունի որոշակի աֆրոդիզիակ հատկություն՝ նպաստում է ազոտի օքսիդի գոյացմանը: Հետաքրքիր մրցակցություն կա
Կալիֆորնիայի Կաստրովիլ, իսպանական Ալիկանտե ու իտալական Բրինդիզի քաղաքների միջեւ, որոնք վիճարկում են «արտիճուկի մայրաքաղաք» կոչվելու իրավունքը: Հարգի է նաեւ Ֆրանսիայում, որտեղ մինչեւ 18-րդ դարը կանանց արգելված էր արտիճուկ համտեսել: Խորհրդային Հայաստանում մշակվել են արտիճուկի լավագույն, թվով 3 ենթատեսակները ( Բ. Մ. Բորոդովոյ. «Դեղատուն մարգում» 1986):
Արտիճուկի քիմիական բաղադրությունը
Արտիճուկը պարունակում է վիտամիններ՝ B խմբի, C, K, E, խոլեսթերինի քանակը նվազեցնող բուսական (բետա-սիտո, ստիգմա- ու կամպե-) ստերոլներ: Չոր զանգվածը պարունակում է 30.6-36.7% ինուլին (տե՛ս med-practic.com. «Գետնախնձորի բուժիչ հատկությունները դեռեւս բացահայտված չեն»), որը դանդաղեցնում է գլյուկոզայի անցումն արյան մեջ ու ծառայում է որպես սնունդ՝ աղիների օգտակար միկրոօրգանիզմների համար: Շատ բարենպաստ է կալիումի՝ 1.41-2.53 գ ու նատրիումի՝ 80-260 մգ հարաբերությունը, (K:Na= 10-30), որի շնորհիվ կանխարգելվում է այտուցների առաջացումը: Արտիճուկը հարուստ է մագնեզիումով՝ չափահաս մարդուն անհրաժեշտ 1օրվա չափաբաժնի 30-55%, կալցիումով՝ 35-40%: Մանգան՝ 30%, երկաթ՝ 25%, պղինձ ու ցինկ 15-ական % եւ այլն:
Հունգարացի կենսաքիմիկոս, Նոբելյան մրցանակի (1937թ.) դափնեկիր Ալբերտ ֆոն Սենտ-Դերդին, երբ նրան հարցրել են, թե ինչպես հաջողվեց հայտնաբերել ֆլավոնների առկայությունը բուսական մթերքում, պատասխանել է. «Բացահայտումը կայանում է նրանում, որ տեսնում ես այն, ինչը տեսնում են բոլորը, սակայն մտածում ես այնպես, ինչպես չեն մտածել մինչ այդ մյուսները»: 2010թ. TED հեղինակավոր գիտաժողովի ուշադրությանը ներկայացվեց «Can we eat to starve cancer?» զեկույցը: Դոկտոր Ուիլյամ Լին պատկերավոր ձեւով ցուցադրում է, թե ինչպես են հակաօքսիդանտ հատկություն ունեցող սննդամթերքն ու դեղորայքն ազդում անգիոգենեզի վրա: Սոյայի էքստրակտն ու արտիճուկն ազդում են ուռուցքը սնող արյունատար մազանոթների ցանցի վրա նույն կերպ, ինչպես որ դրանց տրոհելու համար նախատեսված լավագույն դեղորայքը:
Արտիճուկը պարունակում է ֆլավոն ապիգենին ու դրա գլյուկոզիդները՝ ընդամենը 4.37-647.7մգ/100գ հումքի մեջ (կախված տարբեր հանգամանքներից): Նաեւ՝ քլորոգենի թթու, ցինարին ու թվով 3 այլ կոֆեիլխինինի խմբի թթուներ, ընդամենը՝ 314-727մգ/100գ, կոֆեինաթթու: Արտիճուկը պարունակում է 2.77-21.5մգ/100գ ֆլավոն լյութեոլին եւ դրա գլիկոզիդը հանդիսացող ցինարոզիդ նաեւ 2.46-7.38գ/100գ լյութեոլինի միացություններ՝ հիմնականում 7-Օ-գլյուկոզիդ (տե՛ս med.practic.com, «Երիցուկը հակաքաղցկեղային ֆլավոն ապիգենինի մատակարար է»):
Համեմատենք լյութեոլին պարունակող այլ բանջարեղենի ու համեմումունքների հետ. Նեխուրի սերմ՝ 762.4 մգ (ցողուն՝ 1մգ), ուրց՝ 45.2մգ, չորացրած մաղադանոս՝ 19.8մգ, դաղձ՝ 12.7մգ, պղպեղ քաղցր`4.7մգ (կծու՝3.9մգ), արտիճուկի տերեւ՝2.3մգ, եղերդակի խոտ՝2.1մգ, հազրեվարդ՝ 2մգ, կիտրոն 1.9մգ, դդումի պտղամիս՝ 1.6մգ [տե՛ս, Лютеолин (Luteolin) - содержание в продуктах питания. Aquavita.url.ph.]: Զգալի քանակով լյութեոլին կա նաեւ սեւ պղպեղում՝ 10.36մգ ու եղեսպակում՝16.7մգ:
Արտիճուկի օգտակար ազդեցության ոլորտը
Իլինոյսի համալսարանի մասնագետները նկատել են, որ արտիճուկի պատրաստուկներն առաջացնում են բջիջների ուռուցքի մահ (ապոպտոզ) ստամոքսի քաղցկեղի դեպքում (Выделены природные вещества разрушающие раковые клетки. «Здоровые новости», 2013г.):
Կոլումբիայի Միսուրի համալսարանի պրոֆեսոր Սամուել Խայդերը վստահորեն պնդում է, որ ձիթապտղի յուղն (ձիթենու տերեւ՝ 27.7մգ լյութեոլին/100գ) արտիճուկի տերեւն ու այլ ֆլավոններով հարուստ մթերքները առաջացնում են կրծքագեղձի բջիջների ապոպտոզ (Как употребление овощей может уберечь от рака молочной железы?):
Ա. Միլեոն ուսումնասիրել է արտիճուկի ֆենոլների էտանոլ / ջրային մզվածքի ազդեցությունը եւ նկատել է կրծքագեղձի քաղծկեղի բջիջների նվազում (60%/24 ժամում), սակայն կարեւոր է նշել, որ լուծույթում բարձր է եղել կոֆեիլխինային թթուների պարունակությունը (Artichoke polyphenols induce apoptosis. J. Cell Physiol. 2012)
Արտիճուկը նպաստում է լեղաթթվի արտադրությանը, ճարպաթթուների յուրացմանը, նվազեցնում է խոլեսթերինի պարունակությունն արյան մեջ: Արտիճուկի ֆլավոններն ունեն արյունատար անոթները մաքրող ու արյան շրջանառությունը լավացնող հատկություն: Բույսի խաշած ծաղկաբողբոջը ճաշից հետո ուտելու դեպքում զգալիորեն նվազում է գլյուկոզայի պարունակությունն արյան մեջ: Արտիճուկի հակաօքսիդանտ ինդեքսը զիջում է քրքումին (կուրկումա), այս բույսերի հիման վրա պատրաստում են դեղորայք՝ լյարդի հիվանդությունների բուժման համար:
Դեղատոմսեր
Հեպատիտ, լյարդի ցիրոզ: Խառնեք 30-ական գ խատուտիկի ու արտիճուկի տերեւներ, 20գ ուրց, 10-ական գրամ ռազիանի (հոռոմ-սամիթ, фенхель) սերմ ու ոսկեհազարուկի խոտ: Չոր մանրացրած հումքից վերցրեք 2 ճ.գ., լցրեք 500մլ եռջրի մեջ, 4-6 րոպե եփեք, թրմեք, քամեք, ծածկեք թանզիվով: Խմեք 100-ական մլ՝ օրը 3-5 անգամ, 1թ.գ. մեղրի հետ:
Այտուցվածություն,քրոնիկ փորկապություն, լյարդը մաքրող: Արտիճուկի տերեւի 50մլ հյութի մեջ լուծեք 2 թ.գ. մեղր: Խմեք այդ չափաբաժինը՝ օրը 2 անգամ, ուտելուց կես ժամ առաջ: Շարունակեք 1 ամիս, անհրաժեշտության դեպքում կրկնեք 1-2 շաբաթից:
Թութք: Խմեք 50 մլ արտիճուկի հյութ ու կերեք 100 գ հազար (мароль), օրը 2 անգամ՝ ճաշից 2 ժամ առաջ ու հետո:
ԶԳՈՒՇԱՑՈՒՄ: Արտիճուկը նվազեցնում է կերակրող մայրերի կաթը: Հակացուցված է լեղաքարային հիվանդության դեպքում:
![](images/calendar.png)
Կարդացեք նաև
![Որքա՞ն ջուր պետք է խմել. armeniamedicalcenter.am Որքա՞ն ջուր պետք է խմել. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_63974_6077936.jpg)
Մարդիկ հաճախ պարզապես մոռանում են ջուր խմել, հատկապես դա բնորոշ է տարեցներին և երեխաներին: Սակայն ցանկացած տարիքում անհրաժեշտ է հիշել ջրի լրացուցիչ ծախսի մասին...
![](images/calendar.png)
![Մրգերը շաքարային դիաբետի ժամանակ. armeniamedicalcenter.am Մրգերը շաքարային դիաբետի ժամանակ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_63444_6922409.jpg)
Մրգերը և հատապտուղները պարունակում են առողջության համար շատ կարևոր վիտամիններ, միկրոէլեմենտներ, բջջանք: Շաքար պարունակող որոշ մրգեր կարգավորում են արյան ճնշումը...
![](images/calendar.png)
![Ուտելու հոգեբանությունը. urolog.am Ուտելու հոգեբանությունը. urolog.am](up/article/small/file_62671_8628865.jpg)
Ուտելու հոգեբանությունը կիրառական հոգեբանություն է, որն օգտագործվում է` հասկանալու մարդու սննդի ընտրության և ուտելու վարքագիծը...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Սննդային ալերգիա. մասնագետի անդրադարձը ԵՊԲՀ. Սննդային ալերգիա. մասնագետի անդրադարձը](up/article/small/file_62142_1182376.jpg)
Եթե Դուք ունեք սննդային ալերգիա, Ձեր իմուն համակարգը գերզգայուն է տվյալ սննդի նկատմամբ: Դրա պատճառը իմունոգլոբուլին E-ն է (IgE), որը բարձր քանակով հանդիպում է ալերգիա ունեցող մարդկանց մոտ...
![](images/calendar.png)
![ՀՀ Ան. Ինչպես առողջ սնվել տոնական օրերին ՀՀ Ան. Ինչպես առողջ սնվել տոնական օրերին](up/article/small/file_62110_7625332.jpg)
Դժվարամարս կամ ոչ համատեղելի մթերքը չարաշահելու արդյունքում տոնական օրերին հաճախ արձանագրվում են սննդային թունավորումներ և մարսողական համակարգի տարբեր բնույթի խանգարումներ: Նմանատիպ խնդիրներից խուսափելու համար մասնագետները...
![](images/calendar.png)
![Սննդակարգը միզապարկի քարերի ժամանակ. հիվանդության կանխարգելումը. armeniamedicalcenter.am Սննդակարգը միզապարկի քարերի ժամանակ. հիվանդության կանխարգելումը. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62083_6796040.jpg)
Միզապարկի քարերի առկայության ժամանակ սնունդը պետք է լինի հավասարակշռված, հարուստ վիտամիններով և հանքային աղերով, ուղղված նյութափոխանակության խանգարման կարգավորմանը...
![](images/calendar.png)
![Գինին և առողջությունը Գինին և առողջությունը](up/article/small/file_61429_2830342.jpg)
Գինու օգտակար հատկությունները գաղտնիք չեն մարդկանց արդեն դարեր ի վեր: Սակայն, որպեսզի այն իրապես նպաստի առողջության պահպանմանը, անհրաժեշտ է ինքնագիտակցում և չափավորության զգացողություն...
![](images/calendar.png)
![Ինչպիսի՞ ջուր է պետք խմել առողջ լինելու համար. armeniamedicalcenter.am Ինչպիսի՞ ջուր է պետք խմել առողջ լինելու համար. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_61405_2786846.jpg)
Օրգանիզմի համար մեծ է ջրի դերը: Մարդն ավելի հեշտ դիմանում է քաղցին (մոտավորապես 30-45 օր), քան ջրի պակասին: Առանց ջրի օրգանիզմը չի կարող գոյատևել անգամ 5 օր, քանի որ ջուրը կյանքի հիմքն է և կազմում է օրգանիզմի 2/3-ը...
![](images/calendar.png)
![Հակաքովիդային մթերքներ. armeniamedicalcenter.am Հակաքովիդային մթերքներ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_61361_9970613.jpg)
Քովիդ վարակը հաղթահարելու համար անհրաժեշտ է բարձրացնել օրգանիզմի դիմադրողականությունը: Դրան նպաստում է առողջ սնունդը: Բացի այդ, կան որոշ մթերքներ, որոնք ավելի` քան մյուսները, դրական ազդեցություն են ունենում...
![](images/calendar.png)
![Ընպելիքները և սնունդը հղիության ժամանակ. morevmankan.am Ընպելիքները և սնունդը հղիության ժամանակ. morevmankan.am](up/article/small/file_61360_7884369.jpg)
Հղիների սննդի հետ բազում միֆեր են կապված: Երբեմն դրանք տարօրինակ արգելքներ են՝ կծու, սնկով կերակուրներ, մթերքների որոշակի գույներ և այլն...
![](images/calendar.png)
![Քաղցրակերության վնասները. armeniamedicalcenter.am Քաղցրակերության վնասները. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_61322_1151595.jpg)
Գիտնականներն ապացուցել են, որ շաքարը նպաստում է վաղաժամ ծերացմանը: Պրոֆեսոր Դեվիդ Հաննը համեմատել է շաքար շատ և քիչ օգտագործող մարդկանց դիմագծերը և սենսացիոն եզրակացության եկել: Գիտնականը նկատել է, որ նույն տարիքի...
![](images/calendar.png)
![Առանձնացված սնուցման կարևորությունը. nairimed.com Առանձնացված սնուցման կարևորությունը. nairimed.com](up/article/small/file_61171_4195308.png)
Հավանաբար, շատերն են լսել առանձնացված սնուցման մասին, սակայն ըստ անվանման, այնքան էլ պարզ չէ, թե ի՞նչը` ինչի՞ց պետք է առանձնացնել, իսկ կարևորը՝ ինչո՞ւ: Առանձին սնուցման փիլիսոփայությունն այն է...
![](images/calendar.png)
![Ինչպե՞ս է ազդում սնվելու ռիթմը ուղեղի առողջության վրա. urolog.am Ինչպե՞ս է ազդում սնվելու ռիթմը ուղեղի առողջության վրա. urolog.am](up/article/small/file_61069_8520252.jpg)
Ուտելը մարդու կյանքի կարևոր բաղադրիչներից է։ Պարզվում է, որ ոչ միայն սնննդի տեսակը, այլև այն ընդունելու ժամանակը ունի տարբեր ազդեցություններ մարդու ուղեղի վրա: Ապացուցված է, որ ուտելու անկանոն ժամերը նպաստում են...
![](images/calendar.png)
![Ամանորի տոնական սեղանի ամենավտանգավոր մթերքը. Սալուտեմ ամսագիր №4 Ամանորի տոնական սեղանի ամենավտանգավոր մթերքը. Սալուտեմ ամսագիր №4](up/article/small/file_60184_4609941.jpg)
Ամանորի սեղանն օրգանիզմի համար ծանր փորձություն է՝ սեղանին բազմաթիվ խոհարարական գլուխգործոցներ են հայտնվում, որոնց գայթակղությանը դիմանալը պարզապես անհնար է։ Սակայն բժիշկները խորհուրդ չեն տալիս...
![](images/calendar.png)
![](images/white_bl.gif)
![](images/white_br.gif)
![](images/white_tr.gif)
![](images/white_tl.gif)
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Ընկերության մասին
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Դդում
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն