Թերությունների մասին, կամ ինչպես պատրաստվել հարցազրույցի

Եվ այսպես, կադրային գործակալությունը գտնված է, ինքնակենսագրականը` կազմված և երկար սպասումներից հետո ձեզ վերջապես հարցազրույցի են հրավիրել: Ձեզ մնում է միայն հավուր պատշաճի նախապատրաստվել դրան:

Հարցազրույցի և վերջինիս նպատակների մասին

Որպես կանոն, մենք չենք բացատրում աշխատանք փնտրողներին, թե որոնք են հարցազրույցի (միջազգային տերմինաբանությամբ մենք այն անվանում ենք interview) նպատակներն ու խնդիրները: Այս առումով շատ կարևոր է ևս մեկ անգամ հիշեցնել ոսկե կանոնը. «Առաջին տպավորությունն ամենակարևորն ու ամենադիպուկն է, և երկրորդ անգամ այդ հնարավորությունը ձեզ չի ընձեռնվի»: Հարցազրույցը հաղորդակցման մի ձև է, որը գործատուին հնարավորություն է տալիս բավականին սեղմ ժամանակահատվածում կարծիք կազմել թեկնածուի մարդկային և մասնագիտական որակների մասին: Համաձայն ընդունված կարգի` թեկնածուի հետ հարցազրույցը վարում է կադրային գործակալության աշխատակիցը կամ թեկնածուի ապագա անմիջական ղեկավարը: Կադրային գործակալությունում այդ գործով սովորաբար զբաղվում է համապատասխան փորձ ունեցող մասնագետը: Քանի որհարցազրույց վարողը տվյալ պարագայում իր հիմնարկության դեմքն ու խորհրդանիշն է, ուստի նրա կեցվածքն ու տրամադրվածությունը շատ բան կարող են ասել թեկնածուին այդ հիմնարկության աշխատաոճի և «նիստ ու կացի» մասին: Իր հերթին հարցերին պատասխանելիս թեկնածուն էլ կարող է գործի դնել իր մարտավարությունը:

Յուրաքանչյուր թեկնածու, ինչպես ասում են, իր թերություններն ունի: Ինչպես վարվել, որ դրանք իրեն չվնասեն:

Թեկնածուն իր առջև պետք է խնդիր դնի ներկայանալ այնպես, որ գործատուի կողմից այդ թերությունները ընկալվեն որպես առավելություն: Հարցազրույցի մտնելուց առաջ մոռացեք, որ դուք ունեք որևէ ակնհայտ «թերություն», որը կարող է խոչընդոտ հանդիսանալ Ձեր հավակնած աշխատատեղը զբաղեցնելուն: Քանի որ չկա գաղտնիք, որ օրերից մի օր «ջրի երես» դուրս չգա, խորհուրդ ենք տալիս լինել այնպիսին, ինչպիսին կաք: Կեղծել պետք չէ. անպայման կնկատվի: Ցավոք սրտի, դա այնքան էլ հեշտ չէ: Հաճախ թեկնածուները հուզվում են, քանի որ ամեն գնով ուզում են զբաղեցնել տվյալ թափուր աշխատատեղը: Այս պարագայում խիստ կարևոր են հարցազրույցը վարողի հմտությունները: Վերջինս պետք է տիրապետի այնպիսի հոգեբանական հնարքների, որոնք կհանգստացնեն հուզված թեկնածուին, թույլ կտան ի մի բերել մտքերը և անկաշկանդ պատասխանել հարցերին` լավագույնս ներկայացնելով իր մասնագիտական փորձն ու հմտությունները:

Երբեմն նաև հակառակն է տեղի ունենում. լինում են այնպիսի թեկնածուներ, որոնք մասնագիտական առումով իրենցից ոչինչ չեն ներկայացնում, սակայն հմուտ կերպով կարողանում են իրենց «վաճառել» գործատուին: Հատուկ տաղանդ և օժտվածություն պետք է ունենալ սեփական անձն ինչպես հարկն է ներկայացնելու համար: Եթե անգամ մարդն այդ օժտվածությունից զուրկ է, հարցազրույցի գնալիս անհրաժեշտ է հնարավորինս նախապատրաստվել:

Նույնիսկ նրանք, ովքեր առաջին անգամ չէ, որ հարցազրույցի են հրավիրված, միշտ չէ, որ լավ գիտեն, թե ինչը պետք է ասել, իսկ ինչը` ոչ: Հիշե'ք, որ գոյություն ունի «ոսկե կանոն» հասկացությունը, այսինքն` երբեք պետք չէ փնովել Ձեր նախկին գործատուին և բացասաբար արտահայտվել Ձեր նախկին հիմնարկի հասցեին: Հակառակ դրան` թույլատրելի է խոսել նախկին հիմնարկի աշխատաոճում տեղ գտած թերությունների, ինչպես նաև այն պատճառների մասին, որոնք հիմք են հանդիսացել նոր աշխատանք փնտրելու համար: Այսինքն` թեկնածուն պետք է պատճառաբանի իր քայլերը:

Փորձը ցույց է տալիս, որ թեկնածուն սովորաբար իրեն պահում է այնպես, ինչպես իր ինքնակենսագրականի շարադրանքն է հուշում: Այդ իսկ պատճառով գործատուները հաճախ ինքնակենսագրականի երկու տարբերակ են պահանջում (առաջինը գրում է ինքը` թեկնածուն, իսկ երկրորդը ներկայացվում է կադրային գործակալության կողմից):

Մասնագետի «ամենատես աչքի» մասին

Հարցազրույցի ժամանակ յուրաքանչյուր մասնակցի առնվազն երկու գնահատական են տալիս` անձնական և մասնագիտական: Որոշակիորեն ստուգվում և գնահատվում են նաև թեկնածուի հոգեբանական որակները: Այդ հարցում շատ մեծ նշանակություն ունեն հարցազրույցը վարող մասնագետի զգոնությունն ու դիտողականությունը: Թեկնածուի անկեղծությունը ստուգելու համար նա կարող է կիրառել վերջերս լայն տարածում գտած մի հնարք, որն անվանում են «մարմնի լեզու» (body language): Այս մեթոդի յուրօրինակությունը կայանում է նրանում, որ ըստ թեկնածուի բռնած դիրքի և շարժումների` կարելի է ենթադրություններ անել նրա անկեղծության և մտադրությունների մասին: Օրինակ. եթե թեկնածուն նստած է «փակ դիրքով», լարված, ձեռքերն իրար խաչած և անհանգիստ շարժումներ է անում, կնշանակի` նա մինչև վերջ անկեղծ չէ, և նրա տված պատասխանները չեն բխում մասնագիտական ու անձնական իրական որակներից: Այն թեկնածուն, որը նստած է հանգիստ, ձեռքի ափերը անբռնազբոս կերպով սեղանին հենած, անկեղծ է և պատրաստ է անմիջական ու շիտակ երկխոսության: Սակայն միայն «մարմնի լեզվով» դժվար է ճիշտ գնահատական տալը, քանի որ երբեմն «փակ դիրքը» կարող է լոկ վատառողջ լինելու արգասիք լինել: Գուցե և տարօրինակ թվա, սակայն «Հագուստով ընդունում են, խելքով` ճանապարհ դնում» ժողովրդական ասացվածքը ևս այս պարագայում արդիական է, քանի որ իսկապես առաջին հերթին գործատուները ուշադրություն են դարձնում թեկնածուի արտաքին տեսքին: Թարմ արդուկված վերնաշապիկը, բաճկոնը և տաբատը, ինչպես նաև գեղեցիկ հարդարված մազերն ու ճիշտ ընտրված օծանելիքը նույնպես կարող են իրենց «բարի» գործը կատարել:

Եթե մարդը գործնական հագուստ կրելու սովորություն չունի, ապա պետք չէ գերագույն ճիգերով հատուկ «զուգվել» հարցազրույցի համար: Իսկ եթե, այնուամենայնիվ, որոշել եք գործնական տեսքով ներկայանալ գործատուին, վարվեք այնպես, ինչպես հնում կինոդերասաններն էին վարվում. դերասանը, ստանալով նոր հագուստ որևէ դերում նկարահանվելու համար, նկարահանումներին նախորդող մի քանի օրվա ընթացքում այն հագից չէր հանում, որպեսզի ընտելանար և նկարահանման օրն իրեն անկաշկանդ զգար: Եթե դուք էլ նման կերպ վարվեք գործնական հագուստի հետ, ապա մինչ հարցազրույցը հաստատ կնտելանաք դրան: Երևի կկարծեք, թե նման վարժությունն ավելորդ է: Իզուր, քանի որ հակառակ դեպքում մասնագետի «ամենատես աչքը» վարկենապես կնկատի, որ թեկնածուն իրեն հարմարավետ չի զգում, անդադար, ասենք, փողկապն է ուղղում և անհանգիստ շարժումներ անում: Մի' մոռացեք, որ փողկապ կրելու սովորությունն էլ տարիների հետ դառնում է մարդու ամենօրյա հմտություններից մեկը: Ընդհանրապես, կեցվածքից և հագ ու կապից շատ բան կարելի է իմանալ մարդու մասին (հիշե'ք, թե ինչպես էր ըստ կրած հագուստի մարդկանց «դիմակազերծ» անում լեգենդար Շերլոք Հոլմսը): Նման դեպքերում մարդու հագուստի ոճից էլ կարելի է որոշ պատկերացում կազմել նրա խառնվածքի մասին: Այսպես, հագուստի «էքսպրեսիվ ոճ» նախընտրող մարդկանց համար առաջին տեղում իրենց իմիջն է: «Ազատ ոճ» նախընտրողները հագուստ ընտրելիս որևէ նախապատվություն չունեն. հագնում են այն, ինչ ձեռքներն է ընկնում: Լիդերներն, օրինակ, մարդկանց «աչքերին թոզ փչելու համար» պատրաստ են նույնիսկ իրենց վերջին գրոշները ծախսել, միայն թե բոլորից ներկայանալի թվան: Իսկ հագուստի զուսպ, «անալիտիկ ոճ» նախընտրողները, որպես կանոն, սարսափելի գծուծ են: Իհարկե, միշտ չէ, որ թեկնածուի հագուստը լիովին համապատասխանում է վերոհիշյալ խառնվածքներից որևէ մեկին, ինչն էլ բավականին դժվարացնում է «ամենատես» մասնագետի գործը. չէ՞ որ հագուստի միայն մի դետալով հնարավոր չէ մարդու մասին լիարժեք կարծիք կազմել: Թեկնածուին որևէ խառնվածք վերագրելը հնարավոր է միայն այն դեպքում, երբ նրա կեցվածքն ու հագուստն ամբողջությամբ համապատասխանում են դրան:

Մարդու մասին շատ բան կարող է ասել նաև նրա շարժուձևը: Ուստի, երբ հարցազրույցի ժամանակ ձեզ թեյ կամ սուրճ են առաջարկում, ավելի լավ կլինի քաղաքավարի հրաժարվել, քանի որ արձանագրվել են դեպքեր, երբ հուզմունքից թեկնածուների ձեռքերը դողացել են, և սուրճը կամ թեյը անփութորեն շուռ են տվել իրենց վրա:

Թեկնածուի` հարցազրույցի ընթացքում ունեցած պահվածքից շատ բան կարելի է գուշակել: Օրինակ` ինչպես նա իրեն կզգա նոր աշխատավայրում և հաճախորդների հանդեպ ինչպիսի վերաբերմունք կունենա: Ահա թե ինչու, եթե միևնույն թափուր աշխատատեղի համար մասնագիտական առումով հավասարազոր երկու թեկնածու դիմեն, նախապատվությունը կտրվի նրան, ով ավելի բարեկիրթ է և շփվող:

Հարցերի ու պատասխանների մասին

Թեկնածուի կողմից ժարգոնային բառերի օգտագործումը խիստ բացասաբար է ընկալվում: Նրա խոսքը պետք է հնարավորինս գրագետ լինի, իսկ մտքերի շարադրանքը` տրամաբանական: Հարցազրույցի գնալիս թեկնածուն պետք է պատասխաններ նախապատրաստի հետևյալ հարցերի համար.

1. Ո՞րն է եղել վերջին աշխատավայրից հեռանալու պատճառը (նույն հարցը կտրվի ինքնակենսագրականում ներկայացված յուրաքանչյուր աշխատավայրի համար):

2. Ի՞նչ կարող է ասել թեկնածուն յուրաքանչյուր աշխատավայրում ունեցած իր անձնական ձեռքբերումների մասին (օրինակ, եթե թեկնածուն որևէ ձեռնարկությունում աշխատել է որպես առևտրի գծով կառավարիչ, կարողացե՞լ է արդյոք ձեռնարկության առևտրի ծավալն ավելացնել ասենք` 1,8 անգամ: Կամ ասենք` նախկինում ռեֆերենտ-քարտուղարի պաշտոն զբաղեցրած թեկնածուն այդ ընթացքում արդյոք սովորե՞լ է որևէ նոր օտար լեզու կամ Adobe PhotoShope համակարգչային ծրագիրը): Պատասխանը պետք է լինի հստակ, ճիշտ կառուցված և հակիրճ: Այս հարցով պոտենցիալ գործատուն փորձում է պարզել, թե իր մասնագիտական գործունեության ողջ ընթացքում թեկնածուն «դոփել է տեղում», թե՞ նպատակասլաց քայլեր է ձեռնարկել` իր մասնագիտական վերելքն ապահովելու համար:

3. Նախորդ աշխատավայրում որո՞նք էին թեկնածուի անմիջական պարտականությունները:

Հարցազրույցի գնալիս ձեզ հետ վերցրեք Reference List (երաշխավորող անձանց ցուցակ) ասվածը: Այդ ցուցակում նշեք այն գործընկերների անունները, որոնք դրականորեն կարտահայտվեն ձեր մասնագիտական և անձնական որակների մասին: Բացի այդ, լավ կլինի, որ ձեզ հետ ունենաք անհրաժեշտ փաստաթղթերի ողջ փաթեթը (անձնագիր, դիպլոմ, ինքնակենսագրական, գիտական հոդվածների պատճեններ և այլն): Թեկնածուի հետ կարող են թեսթ անցկացնել` վերջինիս «ճշտախոսությունը» ստուգելու համար: Տվյալ թեսթի նպատակն է միևնույն հարցը բազմիցս կրկնելու միջոցով պարզել` արդյոք պատասխանները շինծու են, թե իրականությունից են բխում: Եթե ամեն անգամ թեկնածուն տառացիորեն միևնույն բանն է կրկնում, ապա չի բացառվում, որ նա ստում է: Փորձը ցույց է տալիս, որ շինծու պատասխանը, որպես կանոն, անգիր արված է լինում: Եթե նույն հարցին պատասխանելիս ամեն անգամ նոր բան է ասվում, դա ևս կարող է կասկածի տեղիք տալ: Իսկ եթե ամեն անգամ հարցը կրկնելիս հնչում է միևնույն պատասխանը` նկատելի և էական փոփոխություններով, հավանական է, որ թեկնածուն չի ստում: Ամեն դեպքում, որքան էլ որ թեկնածուի պատասխաններն անկեղծ թվան, միևնույն է` դրանք ստուգվելու են, հատկապես այն պատասխանները, որոնք կապված են վերջին աշխատավայրից հեռանալու հետ: Ուստի խորհուրդ է տրվում չհնարել:

Ժամանակի և քանակի մասին

Հարցազրույցը կարող է տևել 15 րոպեից մինչև 2-4 ժամ:

Որպես կանոն ընդունված է երկու հարցազրույց անցկացնել: Առաջինը ներածական կամ ընդհանուր բնույթի է: Այս հարցազրույցի նպատակն է ծանոթանալ ձեզ հետ, ընդհանուր պատկերացում կազմել ձեր անձնական և մասնագիտական որակների մասին: Այս փուլում տվյալ թափուր աշխատատեղը ձեզ առաջարկելու մասին խոսք անգամ չի լինի: Մյուսը վերջնական հարցազրույցն է (ձեզ աշխատանքի վերցնելու որոշումն արդեն իսկ կայացված է, և շատ հանգիստ կարող եք խոսել ձեր կողմից ակնկալվող աշխատավարձի չափերի մասին): Սակայն, աշխատանքի բնույթով պայմանավորված, հնարավոր է, որ ձեզ հետ ևս 4 կամ նույնիսկ 5 հարցազրույց անցկացնելու անհրաժեշտություն առաջանա: Դա իհարկե այն դեպքերում, եթե պաշտոնը լուրջ ֆինանսական պատասխանատվություն է ենթադրում: Օրինակ` մարքետինգային գծով կառավարչի պաշտոնին հավակնող թեկնածուն հավանաբար ստիպված կլինի կազմել շուկայի ուսումնասիրման «ցուցադրական ծրագիր»: Այն թեկնածուն, որն ի պաշտոնե պետք է որևէ օտար լեզվի անթերի իմացություն ունենա, ստիված կլինի երկու թեսթավորում անցնել` քերականության և խոսակցական լեզվի:

Վերջում կուզենայինք ավելացնել, որ վատ թեկնածուներ, ինչպես և վատ գործատուներ չեն լինում: Պարզապես, ինչպես ասում են, «ամեն ապրանք իր գնորդն ունի»: Եվ մի' հուսահատվեք, եթե առաջին փորձը ձախողվել է: Շարունակեք պայքարել և միշտ հիշե'ք` «ով փնտրում է, նա գտնում է»:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ